भारतीय राज्यघटनेतील संपूर्ण कलमांची यादी (Indian Constitution all Articles in Marathi)

भारतीय राज्यघटनेतील संपूर्ण कलमांची यादी

1,169

भारतीय राज्यघटनेतील संपूर्ण कलमांची यादी

(Indian Constitution all Articles in Marathi)

Constitution of india | भारतीय घटनेतील प्रमुख कलमे

Constitution of india भारताचे संविधान किंवा भारताची राज्यघटना हे भारत देशाचे संविधान किंवा पायाभूत कायदा ( legal basis) आहे.

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर हे राज्यघटनेचे शिल्पकार आहेत.

(बॅ.जयकर यांच्या जागेवर निवडल्या गेलेले-डाॅ. आंबेडकर)

भारतीय संविधानावर विविध पाश्चात्त्य संविधानांचा प्रभाव आहे. नोव्हेंबर २६ इ.स. १९४९ रोजी राज्यघटनेचा स्वीकार केला गेला व जानेवारी २६ इ.स. १९५० पासून भारताची राज्यघटना अंमलात आली.

राज्यघटना इंग्रजी भाषेत असून हिची हिंदी भाषेतील प्रतही कायदेशीरदृष्ट्या ग्राह्य आहे.

कलम १. – भारत आणि राज्यांचा संघ

कलम २. – नवीन राज्यांची निर्मिती

कलम ३. – राज्यांचे भूभाग ,सीमा व नावे बदलणे

कलम १४. – कायद्यापुढे समानता

कलम १७. – अस्पृशता पाळणे गुन्हा

कलम १८. – पदव्या संबंधी

कलम २१-अ. – ६-१४ वर्षे वयोगटातील मोफत व सक्तीचे शिक्षण हा मुलभूत अधिकार

कलम २३. – मानवाच्या क्रय-विक्रयास बंदी

कलम ३२. – घटनात्मक उपायाचा अधिकार.

कलम ४०. – ग्रामपंचायतीची स्थापना

कलम ४४. – समान नागरी कायदा

कलम ४८. – पर्यावरणाचे सौरक्षण

कलम ४९. – राष्ट्रीय स्मारकाचे जतन

कलम ५०. – न्यायदान व शासन यंत्रणा अलग

कलम ५१. – आंतरराष्ट्रीय शांतता प्रस्थापित करणे

कलम ५२. – राष्ट्रपती पदाची निर्मिती

कलम ५३. – राष्ट्रपती भारताचा पहिला नागरिक

कलम ५८. – राष्ट्रपती पदाच्या पात्रता

कलम ५९. – राष्ट्रपतीस केंद्र व राज्य शासनाच्या कोणत्याही सदनाचा सभासद राहता येत नाही

कलम ६०. – राष्ट्रपतीने घ्यावयाची शपथ

कलम ६१. – राष्ट्रापातीवरील महाभियोग

कलम ६३. – उपराष्ट्रपती पदाची निर्मिती

कलम ६६. – उप्रष्ट्रापतीची निवडणूक किवा पात्रता

कलम ६७. – उप्रष्ट्रापातीवरील महाभियोग

कलम ७१. – मंत्रिमंडळ व पंतप्रधानाचा सल्ला राष्ट्रपतीवर बंधनकारक

कलम ७२. – राष्ट्रपतीचा दयेचा अधिकार

कलम ७४. – पंतप्रधान व मंत्रिमंडळ

कलम ७५. – मंत्रिमंडळ लोकसभेला जबाबदार

कलम ७६. – भारताचा महान्यायवादी

कलम ७७. – भारत सरकारचा कारभार राष्ट्रपतीच्या नावे चालेल

कलम ७८. – राष्ट्रपतीने वेळोवेळी मागविलेली माहिती पुरवणे पंतप्रधान यांचे कर्तव्य

कलम ७९ – संसद

कलम ८० – राज्यसभा

कलम ८०. – राष्ट्रपती १२ सभासद राज्यसभेचे निवडतील

कलम ८१. – लोकसभा

कलम ८५. – संसदेचे अधिवेशन

कलम ९७. – लोकसभेच्या अध्यक्ष व उपाध्याक्षाचे वेतन व भत्ते

कलम १००. – राज्यसभेत एखाद्या विधेयकावर समान मते पडल्यास उपराष्ट्रपती निर्णायक मत देऊ शकतो

कलम १०१. – कोणत्याही व्यक्तीला एकाच वेळी संसदेच्या दोन्ही सभागृहाचे सभासद होता येत नाही

भारतीय संविधान मुलभूत अधिकार:

कलम १०८. – संसदेचे संयुक्त अधिवेशन राष्ट्रपती बोलावतो

कलम ११०. – अर्थविधेयाकाची व्याख्या

कलम ११२. – वार्षिक अंदाज पत्रक

कलम १२३. – राष्ट्रपतीला वटहुकुम काडण्याचा अधिकार

कलम १२४. – सर्वोच न्यायालय

कलम १२९. – सर्वोच न्यायालय हे अभिलेख न्यायालय असेल.

कलम १४३. – राष्ट्रपती सर्वोच न्यायालयाचा सल्ला घेऊ शकतात

कलम १४८. – नियंत्रक व महालेखा परीक्षक

भारतीय घटनेतील प्रमुख कलमे भारताचे संविधान किंवा भारताची राज्यघटना:

कलम १५३. – राज्यपालाची निवड

कलम १५४. – राज्यपालाच्या मदतीला मुख्यमंत्री व मंत्रिमंडळ

कलम १५७. – राज्यपालाची पात्रता

कलम १६५. – अडव्होकेत जनरल (महाधिवक्ता)

कलम १६९. – विधान परिषद निर्मिती व बरखास्ती

कलम १७०. – विधानसभा

कलम १७९. – विधानसभेचा अध्यक्ष व उपाध्याक्षावरील महाभियोग

कलम २०२. – घटक राज्याचे अंदाजपत्रक

कलम २१३. – राज्यापालाचा वटहुकुम काढण्याचा अधिकार

कलम २१४. – उच्च न्यायालय

कलम २३३. – जिल्हा न्यायालय

कलम २४१. – केंद्रशाशित प्रदेशासाठी उच्च न्यायालये

कलम २४८. – संसदेचे शेशाधिकार

कलम २६२. – आंतरराज्यीय पानिवातपा संबंधी

कलम २६३. – राज्यापालाचा स्वविवेकाधिकार

कलम २८०. – वित्तआयोग

कलम ३१२. – अखिल भारतीय सेवा

कलम ३१५. – केंद्र व राज्य लोकसेवा आयोग

कलम ३२४. – निवडणूक आयोग

कलम ३३०. – लोकसभेत अनुसूचित जाती-जमातीसाठी राखीव जागा

कलम ३४३. – केंद्राची कार्यालयीन भाषा

कलम ३५०. – अल्पसंख्यांक आयोगाची निर्मिती

कलम ३५२. – राष्ट्रीय आणीबाणी

कलम ३५६. – राज्य आणीबाणी

कलम ३६०. – आर्थिक आणीबाणी

कलम ३६८. – घटनादुरुस्ती

कलम ३७०. – जम्मू-काश्मीर ला खास सवलती

कलम ३७१. – वैधानिक विकास मंडळे

कलम ३७३. – प्रतिबंधात्मक स्थानबधता कायदा.

राज्यघटनेतील भाग व त्याच्यात समाविष्ट करण्यात आलेली कलमे.

  • भाग 1 : संघराज्य व त्याचे क्षेत्र :– कलम 1 ते 4.
  • भाग 2:  नागरिकत्व————— कलम 5 ते 11.
  • भाग 3:   मूलभूत हक्क————कलम 12 ते 35.
  • भाग 4:   राज्यधोरणाची मार्गदर्शक तत्वे– कलम 36 ते 51
  • भाग 4A:   मूलभूत कर्तव्य ———-कलम 51अ
  • भाग 5:   संघराज्य—–
    • कार्यकारी मंडळ :–कलम 52 ते 78.
    • संसद ————–:–कलम 79 ते 122.
    • राष्ट्रपतीचे वैधानिक आधिकार:–कलम 123.
    • संघराज्याचे न्यायमंडळ: कलम 124 ते 147.
    • भारताचे नियंत्रक व महालेखापरीक्षक : कलम 148 ते 151.
  • भाग 6: घटक राज्य :—
    • व्याख्या :————-कलम 152.
    • कार्यकारी मंडळ — -कलम 153 ते 167.
    • राज्यविधिमंडळ —–कलम 168 ते 212.
    • राज्यपालाचे वैधानिक आधिकार:–कलम 213.
    • राज्यातील उच्च न्यायालये:—कलम 214 ते 231.
    • दुय्यम न्यायालये:——कलम 233 ते 237.
  • भाग 8: केंद्रशासित प्रदेश: कलम 239 ते 241.
  • भाग 9 : पंचायतराज : कलम 243 ते 243(0).
  • भाग 9A: नगरपालिका:-कलम 243p ते 243 ZG.
  • भाग 9B:कलम 243 ZH ते 243ZG.
  • भाग 10: अनुसूचीत क्षेत्रे व जनजाति क्षेत्रे: कलम 244 ते 244(A)
  • भाग  11: संघराज्य  व घटकराज्य यांच्यातील सबंध 
    • वैधानिक सबंध :–कलम 245 ते 255.
    • प्रशासनिक सबंध:–कलम 256 ते 263.
  • भाग 12: वित्तव्यवस्था, संपत्ती, संविदा व दावे 
    • वित्तव्यवस्था —कलम 264 ते 290.
    • कर्जे काढणे—-कलम 292 ते 293.
    • संपती, संविदा, आधिकार, दायीत्वे, आबांधणे, दावे:—कलम 294 ते 300.
  • भाग 13:–व्यापार वाणिज्य व्यवहार सबंध :–कलम 301 ते 307.
  • भाग 14:-राज्य, संघराज्य अखात्यारीतील सेवा:–
    • सेवा:–कलम 308 ते 314.
    • लोकसेवा आयोग :–कलम 315 ते 323.
  • भाग 14A:नयाधिकरणे:—कलम 323 A ते 323 बी.
  • भाग 15:—निवडणुका:—-कलम 324 ते 329.
  • भाग 16:–-विविक्षित वर्गासबंधी:–कलम 330 ते 342.
  • भाग 17 :–-राजभाषा:-
    • संघराज्याची भाषा :—कलम 342 ते 344.
    • प्रादेशिक भाषा:——-कलम 345 ते 347
    • सर्वोच्च न्यायालये, उच्च न्यायालये यांच्या भाषा:–कलम 348 ते 349
  • भाग 18:आणीबाणी सबंधी :—कलम 352 ते 360.
  • भाग 19 :संकीर्ण:—कलम 361 ते 367.
  • भाग 20 :  घटनादुरूस्ती:–कलम 368.
  • भाग 21 :विशेष तरतुदी :—कलम 369 ते 392.
  • भाग 22 : राज्यघटनेचे हिन्दी भाषेतील भाषांतर : कलम 393 ते 395 .

समाविष्ट करण्यात आलेले भाग

  • राज्यघटनेत  भाग 4(A) 42 व्या घटनादुरुस्ती नुसार समाविष्ट करण्यात आला.
  • भाग 14A 42 व्या घटनादुरूस्ती नुसार समाविष्ट करण्यात आला.
  • भाग 9A   74 व्या घटनादुरुस्तीनुसार समाविष्ट करण्यात आला.
  • भाग 9B  97 व्या घटनादुरूस्तीनुसार समाविष्ट करण्यात आला.
  • 7 व्या घटनादुरुस्तीनुसार भाग 7 काढून टाकण्यात आला.

Table of Contents

सराव पेपर्स
नवीन जाहिराती
व्हाट्सअँप ग्रुप
जॉइन टेलिग्राम