MPSC Combine Paper 18

1857 च्या उठावादरम्यान खालीलपैकी कोणी नेपाळमध्ये आश्रय घेतला होता?
अ) नानासाहेब पेशवे ब) बेगम हजरत महल
क) बहादूरशाह ड) कुंवरसिंह

दिलेल्या विवरणावरून व्यक्ती निवडा.
अ) सुभाषचंद्र बोस यांनी स्थापन केलेल्या फॉरवर्ड ब्लॉक पक्षाच्या महाराष्ट्र शाखेचे ते अध्यक्ष होते.
ब) अरविंद घोष यांच्या ‘Divine Life’ या ग्रंथाचा ‘दिव्यजीवन’ या नावाने मराठी अनुवाद केला.
क) जगातील पहिली धरण विरोधी चळवळ असणाऱ्या मुळशी सत्याग्रहात त्यांचा सहभाग होता.
ड) वेगवेगळी नावे धारण करून त्यांनी जोमात क्रांतिकार्य केले.
इ) ‘चैतन्यगाथा’ हा ग्रंथ त्यांनी लिहिला.

. योग्य जोड्या जुळवा.
यादी – अ यादी – ब
अ) मोहम्मदन ॲग्लो ओरिएंटल कॉलेज स्थापन 1) डॉ. केशव बळीराम हेडगेवार
ब) राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाची नागपूरला स्थापना 2) सर सय्यद अहमद खान
क) ‘द मोहम्मदन लिटररी सोसायटी’ या संस्थेची 3) अब्दुल लतीफ
स्थापना
ड) बनारस हिंदू विद्यापीठाची पायाभरणी 4) पं. मदन मोहन मानवीय

खालीलपैकी कोणत्या अटी शाह शुजा उहाँला याने अलाहाबाद तहात मान्य केल्या होत्या?
अ) अलाहाबाद व कोरा हे जिल्हे नवाब शुजा उद्दौलाने शाह आलमकडे द्यावे.
ब) बंगालची पूर्ण सत्ता हाती घेतली तर कंपनीचे खरे रूप समोर येईल आणि त्या स्थितीत संपूर्ण भारत कंपनीच्या विरोधात एकत्र येईल.
क) नुकसान भरपाई म्हणून शुजा उद्दौलाने 50 लाख रुपये कंपनीला द्यावेत.
ड) कंपनीच्या संचालकांनी दुहेरी प्रशासन (Dual system of Administration) समाप्त करण्याचा निर्णय घेतला.

खालीलपैकी कोण ‘दशावतारी नाटक’ या लोकनाट्याशी संबंधित आहे ?

योग्य जोड्या जुळवा.
यादी – अ यादी – ब
अ) हेमू कलानी 1) ‘खुदा -इ-खिदमतगार’ संघटना
स्थापन केली.
ब) भाई कोतवाल 2) ‘आझाद दस्ता’ या स्वतंत्र पथकाची
स्थापना केली.
क) जनरल आवारी 3) लाल सेना’ गट स्थापन करून सरकारला
सळो की पळो करून सोडले
ड) खान अब्दुल गफारखान 4) हत्यारबंद ब्रिटिश सेना घेऊन
जाणारी रेल्वे उडवण्याचा प्रयत्न केला

खाली देण्यात आलेल्या जोड्या अभ्यासून योग्य ते निवडा.

अ) भाऊ दाजी लाड ➜ द बॉम्बे पेपर मॅन्युफॅक्चरिंग कंपनी.
ब) जगन्नाथ शंकरशेठ ➜ द बॉम्बे स्टीम नव्हीगेशन कंपनी.
क) सार्वजनिक काका ➜ पुणे सार्वजनिक सभा
ड) गोपाळकृष्ण गोखले ➜ भारत सेवक समाज

देशी भाषिक वृत्तपत्रे कायदा 1878 (Vemacular press act- 1878) च्या जाचक निर्बंधामुळे खालीलपैकी कोणत्या वृत्तपत्रांवर कारवाई करण्यात आली ?
अ) अमृतबाजार पत्रिका ब) सोमप्रकाश
इ) भारतमिहीर क) मिरात उल अखबार
ड) टाकाप्रकाश

योग्य जोड्या जुळवा.
यादी अ यादी ब
अ) राष्ट्रवादी इतिहासलेखन 1) डॉ. आर. सी. मुजूमदार
ब)प्राच्यवादी इतिहासलेखन 2) दामोदर धर्मानंद कोसंबी
क)मार्क्सवादी इतिहासलेखन 3) रणजित गुहा
ड) वंचितांचे (सबऑल्टर्न) इतिहासलेखन 4) फ्रेंडरिक मर्क्समुल्लर

खालीलपैकी कोणत्या व्यक्ती ब्राह्मणेतर चळवळीशी संबंधित होत्या ?
अ) वि. शिंदे, राजर्षी महाराज
ब) दिनकरराव जवळकर, केशवराव जेथे
क) मोतीराम वानखेडे, वासुदेव बिर्जे
ड) श्रीपतराव शिंदे. मुकुंदाराव पाटील

……………….. या घटनेने सविनय कायदेभंग चळवळीला स्थगिती देण्यात आली.

1857 च्या उठावाची भट-पंड्याचे बंड, कोर्तुशी चपाती बंड अशा शब्दांत खालीलपैकी कोणी या उठावाची संभावना केली ?

महर्षी धोंडो केशव कर्वे यांनी स्थापन केलेल्या खालील संस्थांचा त्यांच्या स्थापनेनुसार योग्य कालानुक्रम लावा.
अ) महिला विद्यालय
ब) विधवा विवाहोत्तेजक मंडळी
क) अनाथ बालिकाश्रम
ड) निष्काम कर्ममठ

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी खालीलपैकी कोणत्या ग्रंथाच्या प्रास्ताविकेत नमूद केले आहे की, ‘मला आशा आहे की, माझे राष्ट्रबंधू एक दिवस हे मान्य करतील की राष्ट्र हे माणसांपेक्षा मोठे असते.’

1940 ला झालेल्या वैयक्तिक सत्याग्रहात विनोबा भावे नंतर खालीलपैकी कोणाची दुसरे वैयक्तिक सत्याग्रही म्हणून निवड करण्यात आली ?

खालीलपैकी कोणते वित्तीय धारणाच (Fiscal Policy) साधन नाही?

राष्ट्रीय आरोग्य अहवाल -2019 संदर्भात खालील विधाने अभ्यासा.
अ) यानुसार भारतातील आयुर्मान वाढले असून स्त्रियांचे आयुर्मान पुरुषांपेक्षा कमी आहे.
ब) यानुसार नवजात बाल मृत्युदरात लक्षणीय घट झाली आहे.
क) यानुसार माता मृत्युदर केरळमध्ये सर्वाधिक तर आसाममध्ये तो सर्वात कमी आहे.

मानवी दारिद्र्य निर्देशांक’ ही संकल्पना सर्वप्रथम …………… या अहवालात मांडली गेली होती ज्याची जागा2010 ला ‘बहुआयामी दारिद्र्य निर्देशांका’ (MPI) , ने घेतली.

आधुनिक काळात अर्थव्यवस्थांचे स्वरूप विलक्षण गुंतागुंतीचे झालेले दिसून येते. खालीलपैकी कोणत्या प्रकारच्या व्यवहारांना आर्थिक व्यवहार असे म्हटले जाते ?
अ) उत्पादन
ब) विनिमय
क) उपभोग
ड) विभाजन

भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेची खालील वैशिष्ट्ये आहेत त्यामधील विजोड पर्याय निवडा.

देशात आर्थिक विकास जलद घडवून आणण्यासाठी 1991 पासून नविन आर्थिक विचारप्रवाह सुरू झाला. यानुसार लघु व कुटीर उद्योगांसंबंधी कोणते धोरणात्मक निर्णय घेण्यात आले?
अ) लघु उद्योग क्षेत्रांना निवडक अपवाद वगळता शासनाच्या परवान्याची आवश्यकता नाही.
ब) भारतातील अत्यंत लहान कारखान्यांची (Tiny Sector) सध्याची स्थिर भांडवली गुंतवणूक मर्यादा वाढवून 2 लाखांवरून 5 लाख करण्यात आली.
क) हातमाग व हस्तकला वस्तू तसेच कृषिप्रक्रिया आणि अन्नप्रक्रिया उद्योगांचे देशी व विदेशी बाजारपेठेत स्थाना उंचविण्यासाठी विशेष लक्ष देण्यात येणार आहे

अपरंपरागत तसेच परंपरागत वस्तूंची निर्यात वाढविण्यासाठी शासनाने खालीलपैकी कोणत्या सूचना लक्षात घेतल्या पाहिजेत ?
अ) वस्तूंचा दर्जा उत्तम राखणे.
ब) बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचा सहभाग
क) शासन व निर्यातदार यामध्ये सुसंवाद राखणे,
ड) निर्यातदारांना अधिक सवलती देणे.

खालील विधाने तपासून अयोग्य विधान / ने निवडा,
अ) जागतिक निर्यातीतील भारतीय निर्यातीचा वाटा अतिशय अल्प आहे.
ब) भारताची परकीय व्यापारातील स्थिती नेहमी तुटवड्याची असते.

योग्य जोड्या जुळवा.
वर्ष लोकसंख्येची घनता
अ) 1951 1) 117
ब) 1961 2) 142
क) 1971 3) 177
ड) 1981 4) 216

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ला बँकांची बँक असे म्हणतात, कारण…….
अ) प्रत्येक सूचित बँक (Scheduled Bank) आपल्याजवळील ठेवींच्या काही टक्के रक्कम ठेव म्हणून ठेवते.
ब) रिझर्व्ह बँक इतर बँकांवर अनेक प्रकारांनी नियंत्रण ठेवते तसेच त्यांना अडचणीच्या वेळी तातडीचा कर्ज पुरवठा करून मदत करते .

योग्य जोड्या जुळवा.
यादी – अ यादी – ब
अ) नॅशनल इन्श्यूरन्स कंपनी लि. 1) मुंबई
ब) न्यू इंडिया इन्श्यूरन्स कंपनी लि. 2) चेन्नई
क) ओरिएंटल इन्श्यूरन्स कंपनी लि. 3) दिल्ली
ड) युनायटेड इन्श्यूरन्स कंपनी लि. 4) कोलकता

अग्रक्रम क्षेत्रांतर्गत (Priority Sector) खालीलपैकी कोणाकोणाचा समावेश केला जातो ?
अ) कृषी
ब) सूक्ष्म, लघु व मध्यम उपक्रम
क) शिक्षण
ड) रेल्वे
इ) पुननिर्मितीक्षम ऊर्जा

कंट्रोलर जनरल ऑफ अकाऊंट्स (CCA) संदर्भात खालील विधाने तपासा व अयोग्य ते निवडा.
अ) सी. जी. ए. (CGA) हे केंद्र सरकारचे सर्वोच्च लेखा प्राधिकारी’ (Apex Accounting Body) आहे.
ब) घटनेच्या कलम 150 अन्वये केंद्र व राज्य शासनांच्या लेखासंबंधित असणाऱ्या राष्ट्रपतींच्या अधिकारासंदर्भात अंमलबजावणी करण्याची जबाबदारी त्यांच्यावर आहे.

भारतातील कोणत्या नदीस ‘पश्चिम बंगालचे दुःखाश्रू’ म्हणून ओळखले जाते ?

योग्य पर्याय निवडा.
यादी – (I) यादी – (II)
A) आल्प्स पर्वत 1) उत्तर अमेरिका
B) रॉकी पर्वत 2) युरोप
C) अँडीज पर्वत 3) ऑस्ट्रेलिया
D) ग्रेट डिव्हायडिंग रेंज 4) दक्षिण अमेरिका

.केन, बेटवा, सिंद, चंबळ या कोणत्या नदीच्या प्रमुख उपनद्या म्हणून ओळखल्या जातात ?

एल-निनो व ला निनाच्या दरम्यान अनुक्रमे उष्ण व थंड सागरी जलप्रवाह अनुभवायास मिळणारा पेरूचा किनारा कोणत्या महासागरात आहे ?

योग्य जोड्या लावा.
‘अ’ स्तंभ (पर्यटन स्थळ) ‘व’ स्तंभ (जिल्हा)
अ) भद्रा मारुती 1) पुणे
ब) प्रतिबालाजी 2) नंदुरबार
क) चेतक महोत्सव 3) औरंगाबाद
ड) पांडव लेणी 4) नाशिक

योग्य जोड्या लावा.
गट अ (पिके) गट ब (आघाडीवरील राज्य)
अ) चहा 1) केरळ
ब) कॉफी 2) आंध्र प्रदेश
क) तंबाखू 3) आसाम
ड) रबर 4) कर्नाटक

योग्य पर्याय निवडा.
अ) वन ) संवर्धन कायदा – 1980
ब) पर्यावरण (संरक्षण) कायदा 1986

योग्य विधान/ ने निवडा.
अ) विदांमध्ये सर्वसाधारणत: पश्चिमेकडून पूर्वेकड पजन्याचे प्रमाण वाढत जाने
ब) ‘विदर्भ प्रदेशात मान्सूनच्या दोन्ही शाखांपासून पर्जन्य मिळते.
क) पश्चिम महाराष्ट्रातील आंबोलीचा उल्लेख ‘महाराष्ट्राची चेरापुंजी’ असा केला जातो.

महाराष्ट्रातील कोणते दोन जिल्हे ‘हळद व आले’ उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहेत ?

मृदे’ संदर्भातील पुढील विधाने अभ्यासून बरोबर नसलेले विधान निवडा.

पर्यावरणाचा समतोल योग्य राखला जावा यासाठी भौगोलिक क्षेत्रापैकी किती टक्के क्षेत्र वनाखाली असणे आवश्यक असते ?

तृतीयक व्यवसायामध्ये………………………… हे प्रमुख कार्य पार पाडले जाते, तर चतुर्थक व्यवसायाचा. …………… हा पाया आहे.

भारताची प्रमुख बेटे अंदमान व निकोबार ही…………….. खाडीने वेगळी झालेली आहेत, तर……….. हा भारतातील एकमेव जागृत ज्वालामुखी होय.

महाराष्ट्रातील……………. या प्रशासकीय विभागात सर्वाधिक जिल्हा परिषदा असून त्यांची संख्या………….. इतकी आहे.

“आपण जे संविधान तयार करत आहोत त्यात जरी त्याला फारच कमी अधिकार दिले असले तरी एखादा राज्यपाल
गैर असल्यास बरीच गडबड करू शकतो.’
संविधान सभेतील हे विधान कोणाचे आहे?

संविधानातील अनुच्छेद 164 मधील तरतुदींना अनुसरून महाराष्ट्रातील मंत्रीमंडळाची कपाल सदस्यसंख्या किती असू शकते ?

अयोग्य जोडी निवडा:

खालीलपैकी कोणत्या मार्गदर्शक तत्त्वाचा समावेश अनुच्छेद 39 मध्ये नंतर करण्यात आला?
अ) उपजीवीकेचे पुरेसे साधन मिळण्याचा हक्क स्त्री व पुरुष नागरिकांना सारखाच असावा.
ब) सामूहिक हिताला सर्वाधिक उपकारक होईल अशा रितीने; समाजाच्या भौतिक साधनसंपत्तीचे स्वामित्व व नियंत्रण यांची विभागणी व्हावी.
क) आर्थिक यंत्रणा राबविण्याचा परिणाम म्हणून संपत्तीचा व उत्पादन साधनांचा संचय सामूहिक हितास बाधक होईल अशाप्रकारे एकाच ठिकाणी होऊ नये.
ड) पुरुष व स्त्रिया या दोघांनाही समान कामाबद्दल समान वेतन मिळावे.
ई) स्त्री-पुरुष कामगारांचे आरोग्य व ताकद आणि बालकांचे कोवळे वय यांचा दुरुपयोग करून घेण्यात येऊ नये आणि नागरिकांना आर्थिक गरजेपोटी त्यांचे तय किंवा ताकद यास न पेलणाऱ्या व्यवसायात शिरणे भाग पडू नये

अयोग्य विधान / ने निवडा:
अ) समवर्ती सूचीतील विषयावरील केंद्राच्या व राज्याच्या कायद्यान विसंगती निर्माण झाल्यास केंद्राचा कायदा वरचढ ठरतो.
ब) राज्याच्या अशा कायद्याला राष्ट्रपतीने मान्यता दिली असेल तर राज्याचा कायदा वरचढ ठरतो.
क) राष्ट्रपतीने मान्यता दिलेल्या राज्याच्या कायद्याला वरचढ कायदा संसद करू शकत नाही.

संविधानाच्या अनुच्छेद 312 अन्वये अखिल भारतीय सेवा निर्माण करण्याचा अधिकार कोणाला आहे ?

अयोग्य कथन/ने ओळखा.
अ) पंचायत राज व्यवस्थेची स्थापना करणारे महाराष्ट्र नववे राज्य ठरले.
ब) महाराष्ट्रात पंचायतराजची स्थापना 1 मे 1960 रोजी झाली.
क) 73 व्या घटनादुरुस्तीची अंमलबजावणी करणारे मध्यप्रदेश हे प्रथम राज्य ठरले.

योग्य जोड्या लावा.
(I) (II)
अ) पंचायतींचे अधिकार, प्राधिकार आणि 1) अनुच्छेद 243B
जबाबदाऱ्या
ब) पाच वर्षांनी निवडणुका घेणे बंधनकारक 2) अनुच्छेद 243G
क) सदस्यत्वाबाबत अपात्रता 3) अनुच्छेद 2431
ड) त्रिस्तरीय पंचायत राज व्यवस्थेची तरतूद 4) अनुच्छद 24.31