POLITICAL SCIENCE PRACTICE PAPER 10 | MPSC राज्यशास्त्र सराव पेपर 10

संसदेकडे खालीलपैकी कोणाला पदावरून काढून टाकण्याचे अधिकार आहेत ? अ) महालेखापाल ब) सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश क) मुख्य निवडणूक आयुक्त ड) उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश

महिलांच्या लोकसभेतील प्रतिनिधीत्वासंदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या. अ) पहिल्या लोकसभेत केवळ 4.4% महिला सदस्या होत्या. ब) 16 व्या लोकसभेत त्या सहापट वाढल्या आहेत. वरीलपैकी कोणते / ती विधान / ने बरोबर आहे/ त ?

पुढीलपैकी कोणत्या राज्यांची लोकसभेच्या जागांमध्ये एक जागा निर्धारित करण्यात आली आहे. अ) मिझोराम ब) नागालँड क) त्रिपुरा ड) सिक्कीम इ) गोवा फ) चंदीगढ ज) मणीपूर

लोकसभेविषयी कोणती विधाने सत्य आहेत ? अ) ती संसदबाह्य हस्तक्षेपापासून मुक्त आहे. ब) केवळ तिलाच केंद्रपातळीवर कायदे करण्याचा सर्वोच्च अधिकार आहे. क) ती सर्वस्वी सार्वभौम आहे. ड) ती जनतेला उत्तरदायी आहे.

बिनविरोध निवडून येणा-या लोकसभेच्या पहिल्या महिला सभापती कोण ?

देशातील कायद्यांची निर्मिती करणारी सर्वोच्च संस्था म्हणजे ………………. होय.

सनदी सेवकांना …………………… बनण्याची परवानगी नाही.

घटनेच्या कलम 82 मधील सध्याच्या तरतूदीप्रमाणे, राज्या-राज्यांमध्ये लोकसभेच्या जागांचे समायोजन यापुढे कोणत्या वर्षानंतर होऊ शकते ?

विधान अ : भारतात राज्यसभेचे सदस्य अप्रत्यक्ष पद्धतीने निवडले जातात. कारण ब : राज्यसभा लोकांपेक्षा राज्यांचे प्रतिनिधित्व करते.

राष्ट्रपती खालीलपैकी कोणत्या क्षेत्रातून राज्यसभेच्या सदस्यांची नियुक्ती करतात ?

भारतीय संसद कोणते घटक मिळून बनलेली असते ?

राष्ट्रपतींकडून लोकसभेमध्ये …………………. अँग्लो इंडियन सदस्य नेमले जातात.

सामान्यपणे संघराज्य पद्धतीत कोणत्या पध्दतीचे विधिमंडळ असते ?

संसदेच्या दोन अधिवेशनांमधील अंतर ………………… महिन्यांपेक्षा कमी असावे.

दोन्ही विधाने वाचा व अचूक पर्याय निवडा : अ) 1976 सालच्या एक घटनादुरुस्तीव्दारे मतदार संघांची पुनर्रचना 2001 च्या जणगणनेपर्यंत तहकूब करण्यात आली. ब) परिसिमन आयोगाद्वारे 2003 मध्ये निर्धारित करण्यात आलेल्या मतदार संघामध्ये 2004 सालच्या सार्वत्रिक निवडणूका पार पडल्या.

राष्ट्रपती आणि पंतप्रधान यांच्यातील संबंध भारतीय संविधानातील खालीलपैकी कोणत्या कलमांनी विस्तृतपणे अधिराज्यीत होतात ? अ) कलम – 73 ब) कलम – 74 क) कलम – 76 ड) कलम – 78

भारतात सरकारी आदेशावर मंत्र्यांची सही नसते. इंग्लंडमध्ये मात्र : अ) प्रत्येक सरकारी आदेशावर मंत्र्यांची प्रतिस्वाक्षरी असते. ब) राजाला न्यायालयात नेता येत नाही कारण “राजा चुक करू शकत नाही.”वरील विधानांपैकी कोणते योग्य आहे ?

भारताच्या महान्यायवादींसंदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या : अ) त्यांच्या नियुक्तीसाठी वयोमर्यादेची अट नाही. ब) भारताच्या सर्व न्यायालयात उपस्थित राहण्याचा अधिकार आहे. क) त्यांच्या पदाचा कार्यकाळ भारताच्या राज्यघटनेने निश्चित केलेला आहे. वरीलपैकी कोणते / ती विधान / ने बरोबर आहे / त ?

खालील बाबींचा विचार करा. अ) भारतीय संविधानानुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसारच कारभार करावा लागतो. ब) राष्ट्रपती त्या सल्ल्याचा पुनर्विचार करण्यासाठी पुन्हा मंत्रिमंडळाकडे पाठवू शकतात परंतु पुनर्विचारानंतर मंत्रिमंडळाने दिलेला सल्ला राष्ट्रपतींवर बंधनकारक नाही.

महाराष्ट्रातून लोकसभा व राज्यसभेवर निर्वाचित होणा-या सदस्यांची एकूण सदस्य संख्या …………………… आहे.

खालील विधाने लक्षात घ्या. अ) केंद्रीय कार्यकारीची सर्व सत्ता भारताचे राष्ट्रपतीचे ठिकाणी विहित आहे. ब) भारताच्या राष्ट्रपतीला पंतप्रधान व मंत्रीमंडळाच्या सल्ल्याची गरज नाही. क) भारताच्या राष्ट्रपतीला लोकसभागृहाचे विसर्जन करण्याचा अधिकार आहे. भारताच्या राष्ट्रपतीच्या संदर्भात वरीलपैकी कोणती विधाने बरोबर आहेत ?

राष्ट्रपतीस सहाय्य व सल्ला देण्यासाठी एक मंत्रीपरिषद असते व राष्ट्रपती त्या सल्ल्यानुसार कार्ये पार पाडतात. अ) राष्ट्रपती मंत्रीपरिषदेस सल्ल्याचा फेरविचार करण्यास सांगू शकत नाहीत. ब) मंत्रीपरिषदेने सल्ला दिला होता काय याबाबत केवळ सर्वोच्च न्यायालय चौकशी करू शकते. क) संसदेचा सदस्य राहण्यास अनर्ह ठरल्यास व सदस्यत्वाचा कालावधी समाप्त होण्यापूर्वी त्याने निवडणूक लढविल्यास तो निवडून आल्याचे घोषित होईपर्यंत तो मंत्री म्हणून राहू शकेल.

खालील विधाने विचारात घ्या. अ) 42 व्या घटनादुरुस्तीनंतर मंत्रीमंडळाचा सल्ला राष्ट्रपतीवर बंधनकारक करण्यात आलेला आहे, परंतु अशी तरतूद राज्यपालाबाबत करण्यात आलेली नाही. ब) मंत्र्यांनी राज्यपालास काही सल्ला दिला होता काय आणि असल्यास कोणता, या प्रश्नाची कोणत्याही न्यायालयात चौकशीकरता येणार नाही.

भारताच्या ॲटर्नी जनरल संदर्भातील खालीलपैकी कोणती विधाने सत्य आहेत ? अ) ते संसदेच्या कामकाजात भाग घेऊ शकतात. ब) ते संसदीय समितीचे सदस्य होऊ शकतात. क) ते संसदीय समितीमध्ये मतदान करू शकतात.

पंतप्रधान खालीलपैकी कोणाला जबाबदार असतात ?