Study Material

जिल्हा परिषदेबद्दल संपूर्ण माहिती जिल्हा परिषद ही पंचायतराजमधील महत्वाची संस्था असून त्यातील शिखर संस्था म्हणून ओळखली जाते. नाईक समितीच्या शिफारशिनुसार महाराष्ट्र जिल्हा परिषद व पंचायत समितीअधिनियम 1961 कलम क्र.6 नुसार…

Merchant Banks Work (व्यापारी बँकांची कार्य) व्यापारी बँकांची कार्य व्यापारी बँका लोकांकडून ठेवी स्विकारून त्याच ठेवीतुन गरजू लोकांना कर्ज देण्याचे प्राथमिक कार्य करतात. बँक ही ऋणको व धनको…

केंद्रीय निर्वाचित आयोगाबद्दल संपूर्ण माहिती घटना कलम क्र. 280 नुसार केंद्रीय निर्वाचित आयोगाची निर्मिती करण्यात आली आहे. स्वरूप : बहुसदस्यीय असे करण्यात आले आहे. म्हणजेच एक मुख्य आयुक्त आणि दोन…

प्रश्नसंच सोडविण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा. पोलिस भरती देताय मग सोडवून बघा 25 पैकी 25 मार्क्स मिळतात का??

राज्यसभेबद्दल संपूर्ण माहिती राज्यसभा हे संसदेचे वरिष्ठ सभागृह असून ते व्दितीय सभागृह आहे असे म्हटले जाते तर लोकसभा कनिष्ठ सभागृह असून प्रथम सभागृह मानले जाते. सभासदांची संख्या : घटनेच्या 80 व्या कलमामध्ये असे स्पष्ट करण्यात आले…

राज्य निर्वाचन आयोगाबद्दल संपूर्ण माहिती 1993 च्या 73 आणि 74व्या घटनादुरूस्तीनुसार राज्यातील स्थानिक संस्थांच्या निवडणुका घेण्यासाठी प्रत्येक राज्यामध्ये स्वातंत्र्य राज्ये निर्वाचन आयोग स्थापन करण्यात आला आहे. …

भारताची महत्वाची सर्वसामान्य माहिती भारताची महत्वाची सर्व सामान्य माहिती खाली दिलेली आहे. त्या त्या भारताच्या माहिती समोरील “वाचा” या लिंकवर क्लिक करून माहिती वाचावी. 1 भारताची सामान्य माहिती वाचा…

प्रश्नसंच सोडविण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा. पोलिस भरती देताय मग सोडवून बघा 25 पैकी 25 मार्क्स मिळतात का??

बारावी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 2012 ते 31 मार्च 2017 12 व्या योजनेच्या दृष्टीकोण पत्राचे शीर्षक जलद, शाश्वत आणि अधिक समवेशी वृद्धी. 15 सप्टेंबर, 2012 रोजी नियोजन मंडळाने 12 व्या…

प्रश्नसंच सोडविण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा. पोलिस भरती देताय मग सोडवून बघा 25 पैकी 25 मार्क्स मिळतात का??

उच्च न्यायालय घटना कलम क्र. 214 नुसार प्रत्येक घटकराज्याला एक उच्च न्यायालय असेल किंवा एक किंवा दोन राज्यांसाठी मिळून उच्च न्यायालय असेल अशी तरतूद करण्यात आलेली आहे. त्याप्रमाणे सध्या देशात 24 इतकी उच्च…

अकरावी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 2007 ते 31 मार्च 2012 योजनेला मंजूरी : 19 डिसेंबर 2007 रोजी राष्ट्रीय विकास परिषदेने 54 व्या वार्षिक सभेत 11 व्या योजनेच्या अंतिम आराखड्यास मंजूरी दिली.…

पारिभाषिक शब्द विशिष्ट ज्ञान शाखेच्या संदर्भात खास अर्थाने वापरलेल्या शब्दास ‘पारिभाषिक शब्द’ असे म्हणतात. मुळाक्षर A Ability (efficiency) कार्यक्षम Agitation आंदोलन Ambassador राजदूत Anti national राष्ट्रद्रोही…

दहावी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल,2002 ते 31 मार्च, 2007 मुख्यभर : शिक्षण व प्राथमिक शिक्षण गांधीवादी प्रतिमान सर्वसामान्य विकासाचे धोरण. प्राधान्य देण्यात आलेले क्षेत्र : 1. ऊर्जा-25% 2.…

गटविकास अधिकारी (B.D.O) बद्दल संपूर्ण माहिती पंचायत समितीचा सचिव गटविकास अधिकारी असतो. गटविकास अधिकार्‍याची निवड महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगामार्फत होते तर त्याची नेमणूक महाराष्ट्र शासन करते. गटविकास…

प्रश्नसंच सोडविण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा. पोलिस भरती देताय मग सोडवून बघा 25 पैकी 25 मार्क्स मिळतात का??

नववी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल,1997 ते मार्च, 2002 मुख्य भार : कृषि व ग्रामीण विकास घोषवाक्य : “सामाजिक न्याय आणि समानतेस आर्थिक वाढ.” ही योजना 15 वर्षाच्या दीर्घ कालीन योजनेचा भाग होती.…

नगरपरिषद-नगरपालिका बद्दल संपूर्ण माहिती 10,000 पेक्षा जास्त लोकसंख्या असलेल्या शहरी भागात नगर परिषदेची स्थापना केली जाते. नगरपरिषदेचे अ,ब,क असे तीन वर्ग करण्यात आले आहेत. 10,000 ते…

आठवी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल,1992 ते 31 मार्च, 1997 मुख्यभर : मानवी विकास किंवा मनुष्यबळ विकास प्रतिमान : पी.व्ही. राव व मनमोहन सिंग मुख्यभर : मानवी विकास योजना खर्च :…

पोलिस प्रशासन बद्दल माहिती 12 डिसेंबर 1867 रोजी मुंबई ग्रामीण मुलकी पोलिस कायदा संमत करण्यात आला. 1963 मध्ये मुंबई ग्रामीण मुलकी पोलिस कायदा रद्द करण्यात आला. 22 डिसेंबर…

मूलभूत अधिकार/हक्क भारतीय राज्यघटनेच्या तिसर्‍या प्रकरणात 14 ते 35 या कलमामध्ये मूलभूत हक्काविषयी माहिती आहे. घटनेनुसार नागरिकांचे मूलभूत अधिकार सुरूवातीस 7 होते मात्र 44 व्या घटना दुरूस्ती…

सातवी पंचवार्षिक योजना कार्यकाळ : 1 एप्रिल, 1985 ते 31 मार्च, 1990 घोषवाक्य : ‘अन्न, रोजगार व उत्पादकता‘ घोषणा : कॉग्रेस सरकारने एप्रिल 1988 मध्ये आपल्या वार्षिक अधिवेशनात ‘बेकरी हटाओ’ ही घोषणा दिली.…

शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द बद्दल माहिती पारशी धर्माचे प्रार्थना स्थळ – अंग्यारी हातशिलाई करताना सुईटोचू नये म्हणून बोटात घालावयाचे धातूचे टोपण – अंगुस्तान ज्याला कोणीही जिंकू शकत नाही असा…

सहावी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल, 1980 ते 31 मार्च, 1985 मुख्य भार : दारिद्र्य निर्मूलन व रोजगार निर्मिती. प्रतिमान : अॅलन मान व अशोक रुद्र उद्दिष्टे :…

सातव्या पंचवार्षिक योजनेनंतरचा सुट्टीचा कालावधी वार्षिक योजना (1990 – 92) : सातवी योजना संपल्यानंतर लगेच आठवी योजना सुरू करण्यात आली नही. देशातील राजकीय अस्थैर्र हे त्यामागील कारण होते. त्याऐवजी…

पाचवी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 1974 ते 31 मार्च 1979 मुख्यभर : गरीबी हटाओ / दारिद्र्य निर्मूलन व स्वावलंबन प्रतिमान : अॅलन मान व अशोक रुद्र योजना खर्च : प्रास्ताविक…

Employment Generation Scheme (Part – 2 ) रोजगार निर्मिती योजना (भाग-2): राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका अभियान : सप्टेंबर, 2009 मध्ये ग्रामीण विकास मंत्रालयाने या योजनेची पुनर्रचना करून ‘राष्ट्रीय…

चौथी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 1969 ते 31 मार्च 1974 मुख्य भार : स्वावलंबन घोषवाक्य : स्थैर्यासह आर्थिक वाढ घोषणा : मार्च 1971 च्या संसदीय निवडणुकीच्या वेळी इंदिरा गांधींनी ”गरीबी हटाओ” ही…

प्रश्नसंच सोडविण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा. पोलिस भरती देताय मग सोडवून बघा 25 पैकी 25 मार्क्स मिळतात का??

Scheduled And Non- Scheduled Banks (अनुसूचीत व बिगर अनुसूचीत बँका ) RBI कायदा, 1934 या कायद्यान्वये व्यापारी बँकांचे वर्गीकरण दोन प्रकारात केले जाते. अनुसूचीत बँका बिगर अनुसूचीत बँका 1.…

तिसरी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 1961 ते 31 मार्च 1966. मुख्य भर : कृषि व मूलभूत उद्योग. प्रतिमान : महालनोबिस. योजनेचा खर्च : प्रास्ताविक खर्च – 7500 कोटी…

दुसरी पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 1956 ते 31 मार्च 1961. मुख्य भर : जड व मूलभूत उद्योग. प्रतिमान : पी. सी. महालनोबिस. प्राधान्य क्षेत्र : (i) ऊद्योगधंदे व खानी …

लोकसभेबद्दल संपूर्ण माहिती लोकसभेची निर्मिती ब्रिटन आणि कॅनडाच्या कॉमन सभागृहाच्या धर्तीवर करण्यात आली आहे. सभासदांची संख्या : घटनेच्या 81 व्या कलमामध्ये लोकसभेच्या सभासदांची संख्या निर्धारित करण्यात आली…

पहिली पंचवार्षिक योजना कालावधी : 1 एप्रिल 1951 ते 31 मार्च 1956. मुख्य भर : या योजनेचा भर कृषि क्षेत्रावर होता. प्रतिमान : हेरोल्ड-डोमर चे प्रतिमान या योजनेत वापरण्यात आले. योजनेचे उपनाव…

वाक्यप्रचार संपूर्ण लिस्ट वाक्यप्रचार वाक्यप्रचार अर्थ सर्वस्व पणाला लावणे सर्व शक्य मार्गांचा अवलंब करणे साखर पेरणे गोड गोड बोलून आपलेसे करणे सामोरे जाणे निधड्या छातीने संकटास…

मानव विकास निर्देशांक बद्दल माहिती जनतेची सुस्थिती (well-being) हे विकासाचे ध्येय असते. केवळ पैसा लोकांची आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक अशा अंगांनी सुस्थिती निर्माण करू शकत नाही. त्यामुळे संयुक्त राष्ट्राने (UN) ‘मानव विकास’ या…

अलंकारिक शब्द हे भाषा समृद्ध बनवतात त्यांचा उपयोग लोगो डिझाईन करतांना होत असतो असेच काही अलंकारिक शब्दाचा हा आभ्यास १) अकरावा रूद्र : अतिशय तापट माणूस २) अकलेचा कांदा : मूर्ख ३) अरण्य पंडित : मूर्ख मनुष्य ४) अरण्यरुदन : ज्याचा उपयोग…

भारतीय न्यायव्यवस्थेबद्दल संपूर्ण माहिती भारतीय न्यायव्यवस्था ही एकेरी न्यायव्यवस्था आहे. ब्रिटिश कालखंडात ब्रिटीशांनी निर्माण केलेल्या रचनेप्रमाणे भारताने न्यायव्यवस्था स्वीकारली आहे. 1935 च्या भारतीय संघराज्यांच्या…

मराठीतील सर्व म्हणी अर्थ 1 अगं अगं म्हशी मला कोठे नेशी स्वत:ची चूक मान्य करण्याऐवजी त्यासाठी इतरांवर दोष ठेवणे. 2 आपला हात जगन्नाथ आपली प्रगती आपल्या कर्तृत्वावर अवलंबून असते.…

विधानपरिषदेबद्दल संपूर्ण माहिती घटकराज्यांमध्ये व्दिगृही विधिमंडळ असावे की नसावे याबाबद निर्णय घेण्याचा अधिकार तेथील विधानसभेला आहे. सध्या देशामध्ये सहा घटकराज्यांमध्ये विधानपरिषद आहे त्यामध्ये महाराष्ट्र, बिहार, उत्तर प्रदेश, मध्य…

मुख्य कार्यकारी अधिकारी (CEO) बद्दल संपूर्ण माहिती CEO हे भारतीय प्रशासन सेवेतील वरिष्ठ अधिकारी असतात. CEO ची निवड यु.पी.एस.सी. मार्फत होते व नेमणूक राज्यशासन करते. CEO हे जिल्हा परिषदेचे…

समूह शब्द आंब्याच्या झाडाची आमराई उतारुंची झुंबड उपकरणांचा संच उंटांचा, लमानांचा तांडा केसांचा पुंजका, झुबका करवंदाची जाळी केळ्यांचा…

विधानसभेबद्दल संपूर्ण माहिती घटना कलम क्र. 170 मध्ये प्रत्येक घटकराज्यासाठी एक विधानसभा असेल अशी तरतूद करण्यात आली आहे. विधानसभा हे कनिष्ठ परंतू अधिकाराच्या बाबतीत श्रेष्ठ सभागृह समजले जाते तर विधानपरिषद हे वरिष्ठ सभागृह असून…

आर्थिक वृद्धी, आर्थिक विकास बद्दल माहिती आर्थिक वृद्धी व आरीक विकास हे अनुक्रमे देशाच्या संख्यात्मक व गुणात्मक विकासाचे निर्देशक आहेत. देशाच्या प्रगतीचे मोजमाप सामान्यत: त्यांच्या आधारे केले जाते. आर्थिक वृद्धी (Economic…

भारतीय व्हॉईसरॉयचा कार्यकाल बद्दल माहिती भाग 5 13. लॉर्ड वेव्हेल (1944 ते 1947) :- वेव्हेलच्या काळातील महत्वाच्या घटना. वेव्हल योजना :- लॉर्ड वेव्हल च्या काळात ब्रिटनमध्ये हाऊस ऑफ कॉमन्सच्या निवडणुका होणार…

वाक्यात दिलेल्या क्रियापदावरून जसा क्रियेचा बोध होतो, तसेच ती क्रिया कोणत्या वेळी घडत आहे याचाही बोध होतो त्याला ‘काळ’ असे म्हणतात.काळाचे प्रमुख 3 प्रकार पडतात. वर्तमान काळ भूतकाळ भविष्यकाळ 1)…

राज्यघटनेतील परिशिष्ट्ये सध्या राज्यघटनेत एकूण 12 परिशिष्ट्ये आहेत. परिशिष्ट – 1 – घटक राज्य व केंद्रशासित प्रदेशांची यादी (28) व (7) परिशिष्ट – 2 – राष्ट्रपती, पंतप्रधान,…

भारतीय वित्तीय व्यवस्था कोणत्याही देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा विकास त्या देशातील वित्तीय व्यवस्थेच्या विकासावर अवलंबून असतो. विकसित अर्थव्यवस्थेतील वित्तीय व्यवस्था विकसित असते. उलटपक्षी, वित्तीय व्यवस्था न्यूनविकसित असल्यास…

महत्वाच्या विकास योजना 1. रोजगार हमी योजना : सुरुवात – 1952 उद्दिष्ट – ग्रामीण विकास घडवून आणण्यासाठी सर्वांगीण मदत करणे. पार्श्वभूमी – श्री.वि.स. पागे यांच्या शिफारशीवरून 1965 मध्ये…

भारताचे मानचिन्हे 22 जुलै 1947 रोजी संविधानसभेने भारताच्या राष्ट्रध्वजाला मान्यता दिली व हा राष्ट्रध्वज 14 ऑगस्ट 1947 रोजी राष्ट्राला समर्पित करण्यात आला. राष्ट्रध्वजाचा आकार 3:2 या…